Ik denk dat de Ignatiaanse pedagogie, met zijn spirituele wortels en een diep humanistisch paradigma, een diep zinvol perspectief biedt, in staat om vrede en verzoening in een verdeelde wereld te bevorderen. Enkele jaren na de gruwelijke gebeurtenis van 9/11 in 2001 werd een klein boekje geschreven met de titel ‘Vrede kan worden geleerd’. Geschokt door de groeiende hoeveelheid fundamentalistisch geweld en bezorgd over de neiging om het met geweld te bestrijden, vonden de auteurs – historicus David van Reybrouck en therapeut Thomas d’Ansembourg – elkaar in hun pleidooi voor een ander soort reactie. Vrede, zeggen ze, kan worden geleerd! Mindfulness, compassie en geweldloze communicatie leiden tot een hoger gevoel van eigenwaarde, een beter wederzijds begrip en een beter leervermogen in het algemeen: daarom moet hun praktijk geïntegreerd worden in al ons onderwijs! Ik denk inderdaad dat onze wereld in de context van vandaag schreeuwt om holistisch onderwijs: een onderwijs dat de intelligentie van het hart raakt en niet alleen het brein.
Om dit te promoten en het Ignatiaanse onderwijs te helpen transformeren in reactie op de huidige context, worden scholen van de Jezuïeten (en met de Ignatiaanse spiritualiteit verbonden scholen) ondersteund door hun wereldwijde en regionale netwerken. JECSE is het Europese deel van het wereldwijde netwerk, bestuurd door de Jezuïetenconferentie van Europese provinciaals JCEP. Een wereldwijde online community genaamd EDUCATE MAGIS biedt voortdurend nuttige materialen aan al haar aangesloten scholen over de hele wereld.
Het is duidelijk dat zonder visionaire leiders, gepassioneerde leraren en een schoolklimaat waar echt gezelschap wordt geleefd, alle programma’s hun impact verliezen. En het geven van deze holistische vorm van onderwijs in deze tijden van economisch pragmatisme is geen gemakkelijke opdracht; scholen staan onder grote druk om onderwijs terug te brengen tot ‘training voor inzetbaarheid’. Het in stand houden van een Ignatiaans paradigma in deze context vereist kritisch denken, oprecht mededogen en soms zelfs ‘tegenculturele moed’; Als we echt toegewijd zijn aan het vormgeven van een gezonde toekomst, moeten wij, opvoeders, verstandige trendsetters zijn in plaats van louter trendvolgers.
Hiervoor hebben we een pedagogie van hoop nodig. Denk eens aan de kracht van de hoopvolle tekenen onder alle wanhoop na 9/11: mensen die kaarsen aansteken voor vrede; mensen die niet toegeven aan geweld en angst, aan zondebokken aanwijzen, polarisatie en wraak; mensen die vasthouden aan menselijke waardigheid en hoop.
Evenzo geloofde Pedro Arrupe tijdens zijn dagen van lijden nog steeds dat wat mensen het meest nodig hebben, hoop is. Zoals vermeld door professor in de theologie Ronald Modras (Ignatiaans humanisme; een dynamische spiritualiteit voor de 21 st eeuw):
“Arrupe had het volste recht om pessimist te zijn, cynisch te zijn over de menselijke natuur en het realisme te noemen. Maar in plaats daarvan stelde hij zijn hoop en vertrouwen op de God wiens genezende kracht en aanwezigheid hij tijdens zijn leven had ervaren, op de God die druk aan het werk is in alle aspecten van de wereld en in het leven van mensen. “
Om onze studenten te helpen deze tekenen van hoop te traceren, is misschien nog steeds een van de meest essentiële roepingen van het onderwijs. Zie voor meer informatie www.JECSE.org