Het NICC-project

Paul Wennekes

Networking Intentional Christian Communities

Bekijk video

Het NICC-project

Paul Wennekes

Networking Intentional Christian Communities
[origineel]

Het doel van het project is het bevorderen en ondersteunen van vitale kerkgemeenschappen door middel van de oprichting van een versterkt netwerk van toekomstgerichte, levensvatbare intentional Christian communities in de rooms-katholieke en protestantse kerken in Duitsland, Nederland en Vlaanderen. De term ‘intentional Christian communities ‘ (ICC) staat voor alle vormen van georganiseerd Christelijk religieus gemeenschapsleven en omvat, maar is niet beperkt tot de traditionele vormen van God-gewijde gemeenschappen (d.w.z. ordes en congregaties). Het project wordt uitgevoerd tussen juli 2020 en juli 2023.

Achtergrond

Gezien de waarschijnlijke ontwikkeling van de grote kerkgenootschappen in de komende 25 tot 30 jaar, wordt verwacht dat het aantal rooms-katholieke parochies en protestantse gemeenten drastisch zal afnemen. Ook wordt verwacht dat het aantal actieve ordes en congregaties en hun ledental in de drie projectlanden in gelijke mate zal afnemen, waardoor de vraag naar de toekomstige vorm van een groot deel van het georganiseerde religieuze leven radicaal wordt gesteld. Tegelijkertijd is er een toenemende belangstelling voor (nieuwe vormen van) religieus gemeenschapsleven waarneembaar en is er een reeks nieuwe initiatieven op het gebied van intentional Christian communities ontstaan, die op verschillende manieren een beroep doen op de gevestigde gemeenschappen van het religieuze leven. Opvallend genoeg lijkt er weinig uitwisseling of samenwerking te zijn tussen de ICC’s.

Voortzetting

Dit project is gebaseerd op de resultaten van het project “Future faith communities – assessing the potential of monastic pastoral care” uit de jaren 2018-2019. De kern van dit project was een bestandsopname (mapping) die resulteerde in interviews met ongeveer 120 intentional Christian communities in Vlaanderen, Duitsland en Nederland, met als resultaat een caleidoscoop aan indrukken en informatie. De belangrijkste punten van zorg in deze interviews waren de wens naar een veel sterkere uitwisseling van informatie en best practices en de wens naar meer netwerkvorming. Daarnaast werden er vragen gesteld naar specifieke coaching en training, met name op het gebied van communicatie, beleidsontwikkeling op lange termijn en het beheer van het geestelijk erfgoed. Deze elementen vormen de kern van dit project.

De situatie van de meeste intentional Christian communities in de regio is zodanig dat de behoefte aan drastische en concrete stappen in de (verdere) voorbereiding op het leven en werken in een radicaal andere situatie van zowel de maatschappij als de kerk, sterk voelbaar is. De voorgestelde intensivering en verbetering van de samenwerking en uitwisseling zijn een noodzakelijke stap in dit proces. Om hun missie te kunnen uitvoeren, moet de zichtbaarheid van de ICC’s, hun communicatiebeleid, drastisch worden verbeterd. De behoefte aan verdere kwalificatie op het gebied van beleidsontwikkeling op lange termijn, oecumenische samenwerking, samenwerking met de bij ordes en congregaties aangesloten leken werd duidelijk geuit. Het begrip ‘spirituele familie’ wordt in het project geïntroduceerd om een breder perspectief te bieden op de voorbereiding op de toekomst, dat verder kijkt dan de toekomst van de afzonderlijke instellingen.

Doelgroep

De eerste doelgroep bestaat uit de rooms-katholieke gemeenschappen van het God-gewijde leven (ordes en congregaties) in Nederland, Vlaanderen en Duitsland, die zich voorbereiden op een toekomst waarin zowel het aantal organisaties als het aantal leden drastisch zal zijn afgenomen.

De tweede doelgroep bestaat uit de andere intentional Christian communities in zowel de rooms-katholieke als de protestantse kerken in de drie landen van het project, vaak relatief nieuwe stichtingen. Al deze toekomstige religieuze gemeenschappen staan voor de uitdaging om te werken in sterk geseculariseerde samenlevingen, wat een fundamentele (her)overweging van hun charisma, hun missie en hun concept van zelfpositionering in de sociale ruimte zal vereisen, die op hun beurt concepten van organisatie, werkmethoden, opleidingsprogramma’s voor nieuwe leden, financiële concepten, enzovoorts zullen bepalen.

Een meer indirecte doelgroep bestaat uit gelovige of religieuze zoekers die waarschijnlijk positief zullen reageren op het aanbod van spiritueel-pastorale zorg zoals die door de grote verscheidenheid aan intentional Christian communities wordt beoefend.

Betrokken organisaties

Op basis van de resultaten van het project Monastic Pastoral Care (2018-2019) zijn vier kernactiviteiten geformuleerd die gefaciliteerd zullen worden door de ‘Kerkelijke Instelling Redemptoristen in Nederland’ (KIRIN), in uitwisseling met een achttal religieuze of academische organisaties in de drie projectlanden. Deze organisaties zijn:

  • Zentrum Ignatianische Pädagogik (ZIP), Ludwigshafen
  • IUNCTUS, Kompetenzzentrum für christliche Spiritualität der Philosophisch-Theologische Hochschule Münster
  • University of Erlangen/Nürnberg, Lehrstuhl für neuere Kirchengeschichte II
  • Clemenspoort, Gent
  • Foundation YOT, Brugge
  • Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven, Sint Agatha
  • KASKI (Katholiek Sociaal Kerkelijk Instituut), Radboud University, Nijmegen

Het sociale-communicatieprogramma wordt ontwikkeld en uitgevoerd in samenwerking met de heer Herbert van Hoogdalem van de organisatie “Professional Outsiders”.

Het NICC-project wordt begeleid door een adviesgroep bestaande uit:

  • Pierre Humblet, staflid Konferentie Nederlandse Religieuzen/medewerker Titus Brandsma Instituut Nijmegen
  • Rosaliene Israël, scriba van de Protestantse Kerk Amsterdam
  • Zuster Mieke Kerckhof, algemeen overste van de Zusters van Bermhertigheid Jesu, Brugge
  • Peter Unterberg, Düsseldorf

Activiteiten

De volgende vier (groepen) aan activiteiten zijn gepland:

1. Oprichting en versterking van efficiënte netwerken van intentional Christian communities; faciliteren van samenwerking en uitwisseling van best practices tussen ICC’s.

  • Bewustmaking van de noodzaak van intensiever netwerken onder intentional Christian communities, faciliteren van de uitwisseling van best practices.
  • Het faciliteren van de uitwisseling en samenwerking tussen intentional Christian communities over thematische onderwerpen. Oprichting van clusters van ICC’s die werken in de spiritueel-pastorale zorg, in sociale rechtvaardigheid, in vorming en retraite, in jeugdwerk, in ecologisch bewustzijn.
  • Het opzetten van netwerken van leken die aangesloten zijn bij ordes en congregaties. Aangezien een groot aantal ordes en congregaties in het proces van ‘verantwoorde voltooiing’ is, moeten de leken die bij dergelijke ordes en congregaties zijn aangesloten, hun positie heroverwegen. Tegelijkertijd verwelkomen sommige ordes en gemeenten steeds meer leken die zich met hen verbinden willen.

2. Het ontwikkelen en uitvoeren van een programma van sociale (zelf)communicatie in een seculiere omgeving.

  • Het ontwikkelen en uitvoeren van een trainingsprogramma op het gebied van sociale communicatie, identiteitscommunicatie, public relations, zelfpositionering in de sociale ruimte.
  • Het opzetten van een webplatform ten dienste van een betere netwerking en samenwerking. Dit platform zal ook de resultaten bevatten van het project Monastic Pastoral Care, dat zal worden ontwikkeld tot een ‘levend archief’ van informatie over ICC’s.

Het faciliteren van ICC’s bij de ontwikkeling van langetermijnbeleid, inclusief een proefproject om het concept spirituele familie als instrument voor een effectieve toekomstplanning te testen.

  • Het ontwikkelen en implementeren van een trainingsprogramma voor de ontwikkeling van langetermijnbeleid. Te ontwikkelen en uit te voeren in uitwisseling met het KASKI, Nijmegen.
  • Het concept ‘spirituele familie als instrument’ staat voor een perspectiefwisseling in het werken aan de toekomst van ICC’s: in plaats van te kijken naar de toekomst van individuele ICC’s, richt het perspectief zich op de toekomst van specifieke spirituele tradities (families) als geheel in één bepaald gebied (land).

Bevorderen van de bewustwording dat de zorg voor spiritualiteit/spiritueel erfgoed een gedeelde verantwoordelijkheid is van bestaande gemeenschappen van God-gewijd leven en nieuw ontwikkelde ICC’s tezamen.

  • Het verhogen van het bewustzijn van een gedeelde verantwoordelijkheid met betrekking tot het spirituele erfgoed; het faciliteren van uitwisseling en samenwerking. Er is weinig uitwisseling over het spirituele erfgoed tussen gevestigde ordes en congregaties en (nieuwe) ICC’s in het algemeen, die in hun zoektocht naar een spirituele identiteit vaak de aanwezigheid van centra van geleefde spiritualiteit lijken te negeren. Te ontwikkelen en uit te voeren in uitwisseling met het Erfgoedcentrum Kloosterleven, Sint Agatha.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Paul Wennekes: pw@paulwennekes.eu

In het oecumenisch opgezette project Networking Intentional Christian Communities (NICC)  worden ontwikkelingen rond toekomstgericht religieus gemeenschapsleven in Nederland, Vlaanderen en Duitsland onderzocht.