Het Jeannette Noëlhuis, een communiteit van de Catholic Worker

Meer | Nieuw | Reflectieve artikelen

Het Jeannette Noëlhuis, een communiteit van de Catholic Worker

Meer | Nieuw | Reflectieve artikelen
[origineel]

In de Amsterdamse Bijlmermeer is sinds 1988 het Jeannette Noëlhuis gevestigd. In vijf met elkaar verbonden appartementen wonen we met een twintigtal mensen samen. Inspiratiebron voor onze gemeenschap is Mattheus 25: ‘Wat je aan de minste van je medemensen hebt gedaan, dat heb je aan Mij gedaan’.

Ons huis biedt plek aan een twaalftal asielzoekers zonder de juiste documenten. Het gaat om mannen, vrouwen en kinderen uit allerlei landen waar het leven niet te harden is. Ze zijn gevlucht omdat ze lid waren van een verboden vakbond of politieke partij of omdat ze economische verbetering zochten. Sommigen kwamen als levende waar van mensenhandelaren. Juristen proberen hen in de asielprocedure te krijgen, maar in de tussentijd kunnen ze in ons huis terecht. Gemiddeld blijven mensen een jaar, sommigen veel langer.

Vluchtelingen vinden hun weg naar ons huis via vluchtelingenorganisaties. Ook de politie brengt soms bewoners: kinderen die zij liever niet in de cel plaatst of vrouwen die zwaar mishandeld worden. Sommigen verlaten het Noëlhuis met een verblijfsvergunning, anderen kiezen voor de illegaliteit. Weer anderen vertrekken naar het land van herkomst of vragen elders asiel.

Christen-anarchisme

De kerngroep van Nederlandse bewoners telt momenteel vijf mensen. Zij regelen de dagelijkse gang van zaken in huis. Daarnaast leven vlak in de buurt zo’n acht gemeenschapsleden die ook sterk betrokken zijn op het huis. Ze eten vaak mee, nemen deel aan de gebedsmomenten, zijn betrokken bij de vredesacties die de gemeenschap organiseert, nemen deel aan ronde tafeldiscussies en delen in het wel en wee van alle bewoners van het huis.

De gemeenschap is geïnspireerd door het gedachtegoed van de pacifistisch-anarchistische Catholic Workerbeweging, opgericht in 1933 in New York door Dorothy Day (1897-1980) en Peter Maurin (1877-1949). Verreweg de meeste Catholic Worker huizen zijn te vinden in de Verenigde Staten: in totaal ongeveer 175. In Europa heeft de Catholic Worker sinds het eind van de jaren tachtig wortel geschoten. Er zijn, naast twee gemeenschappen in Nederland, ook gemeenschappen in Duitsland, Groot-Brittanië, Zweden en Frankrijk. De beweging heeft zich – geheel volgens anarchistische filosofie – nooit geïnstitutionaliseerd. Er is geen centrale autoriteit of formeel lidmaatschap. Wel hebben alle gemeenschappen een leefwijze gemeen waarin gebed, gastvrijheid, directe maatschappelijke actie en eenvoud een belangrijke rol spelen.

Gekend en gezien worden

Deze verschillende aspecten van het gemeenschapsleven staan nog wel eens op gespannen voet met elkaar. Als we in de kapel, die vlak naast de gemeenschappelijke keuken ligt, onze gebedsdiensten houden, worden we regelmatig gestoord door het lawaai van spelende kinderen op de gang of luide gesprekken in de keuken. Het huis lijkt soms een duiventil waar allerlei mensen in- en uitlopen: vrienden van huisgenoten, vrijwilligers die Nederlandse les komen geven of activiteiten ondernemen met de kinderen, donaties die worden afgeleverd. Bepaald geen verstilde, contemplatieve sfeer.

In de praktijk van het samenleven met elkaar moeten we als idealistische Nederlanders constant water bij de wijn doen. Veel leefstijlkeuzes die voor ons vanzelfsprekend zijn, zijn dat niet voor onze huisgenoten: vegetarisme, recyclen, hergebruik, burgerlijke ongehoorzaamheid aan onrechtvaardige wetten. Dus is het wat schipperen tussen onze idealen en ruimte bieden aan de behoeften en wensen van onze huisgenoten.

Samenleven in zo’n multiculturele, multireligieuze gemeenschap is pittig. De meeste vluchtelingen zijn getraumatiseerd en kampen met psycho-sociale problemen. Toch is het onze ervaring dat bijna iedereen zijn best doet om op een prettige manier met elkaar om te gaan. Wonder boven wonder lukt dat meestal heel goed. Mensen uit heel verschillende culturen en religies raken verbonden met elkaar, simpelweg door samen een huishouden te runnen en met elkaar op te trekken. Het belangrijkste is niet eens dat mensen een dak boven het hoofd hebben of te eten hebben. Het belangrijkste is dat mensen gekend en gezien worden, dat ze weten dat er anderen zijn die om hen geven. We zien huisgenoten die de eerste dagen wat schichtig aan tafel zitten bijna altijd in korte tijd opbloeien door de familiale sfeer in huis.

Een heilige voor onze tijd

Dorothy Day en de Catholic Worker raken inmiddels ook in Nederland steeds beter bekend. In 2020 hebben we de autobiografie vertaald die de Amerikaanse auteur en vredesactivist Jim Forest over haar heeft geschreven1. Haar levensverhaal blijkt velen te inspireren, binnen en buiten de kerken. Haar voorbeeld van gebed, vrijwillige armoede, radicale solidariteit met de armsten en moedige inzet voor vrede en gerechtigheid spreekt ook nu en hier veel mensen aan.

De huidige ecologische en sociale problemen maken steeds scherper duidelijk dat de samenleving niet verder door kan gaan op de ingeslagen weg. Dorothy Day is een ‘heilige voor onze tijd’. Ook de katholieke kerk erkent dit. De Amerikaanse bisschoppen hebben formeel een proces van heiligverklaring in gang gezet.

1 Alles is genade, uitgeverij Damon, 2020

https://noelhuis.nl/