Heem – een interlevensbeschouwelijk ‘klooster’

Sophie Mantel

Nieuw | Reflectieve artikelen

Heem – een interlevensbeschouwelijk ‘klooster’

Sophie Mantel

Nieuw | Reflectieve artikelen
[origineel]

Heem is een groene en creatieve bezinningsplek waar je op laagdrempelige wijze de ontmoeting aangaat met verschillende religies en levensbeschouwingen. Dit doen wij door samen te werken in de tuin en via kunstuitwisseling. Wij geloven dat je via deze vormen van samenzijn op verademende wijze tot waarachtige interlevensbeschouwelijke ontmoetingen kunt komen.

Wij zijn een initiatief wat zich richt op een benadering die het onderscheid tussen religieus en seculier ontstijgt. Heem wil betrokkenen sterken in het bewustzijn dat we allemaal een levensbeschouwelijke positie innemen en geloven dat deze (her)ontdekt kan worden in ontmoeting met de ander en het andere. Verschillen zijn er en geven wij een plek. Bij Heem willen we ons oefenen in het besef dat verschil verwondert, in plaats van verwijdert. 

Heem zou je een interlevensbeschouwelijk ‘klooster’ kunnen noemen. Onze (voorlopige) positionering rondom de benedictijnse Sint-Adelbertabdij in Egmond-Binnen staat symbool voor een intergenerationele benadering waarbij we het erfgoed van deze historische plek herwaarderen, reanimeren en doorgeven aan een nieuwe generatie, maar dat wel op experimentele wijze met nieuwe vormen, passend in de huidige tijdgeest.

Heem betekent vrij vertaald omgeving. Heemkunde is het onderzoek naar de eigen leefomgeving en de naam is ons alternatief voor het woord ontheemd. Het lijkt ook een beetje op het Engelse woord ‘home’. De klank heeft iets geborgens en dat klopt met de plek die wij voor ogen hebben.

 

Waarom dit initiatief?

In ons verlangen naar onderlinge verbinding in onze samenleving mag levensbeschouwing meer aandacht krijgen. Eigenlijk doet iedereen iets met levensbeschouwing. Anno 2021 zijn we niet zozeer minder religieus, maar beleven wij religie op een andere manier: individueler, flexibeler, gemixt. Uiteindelijk gaat levensbeschouwing over de visie op het leven en daarmee gaat het bijna iedereen tot op zekere hoogte aan.

Met nieuwsgierige blik en behoefte aan zingeving willen wij (opnieuw) kennismaken met diverse levensbeschouwingen – hetzij de herontdekking van de eigen wortels, hetzij andere wortels – maar weten niet goed hoe. Het lijkt alsof we het ontmoeten een beetje verleerd zijn. Ongemak of angst om het verkeerd te doen en daarmee de ander onbedoeld te beledigen weerhoudt ons ervan de stap naar de andere en het andere te maken met polarisatie tot gevolg.

De verbinding in de samenleving staat hiermee op losse schroeven. Zeker nu, waarbij wij als wereld voor grote uitdagingen staan, is interlevensbeschouwelijke ontmoeting, begrijpen wat de ander ten diepste beweegt, pure noodzaak om tot samenwerking in onderling vertrouwen te komen.

Wat doet de Heem?

Heem organiseert per 2022 vier seizoensdagen en 45-wekelijkse aanwaaidagen. Tijdens de seizoensdagen volg je een dag- en avondvullend programma waarbij tuinwerk wordt afgewisseld met kunst programmering, inclusief lunch en avondeten. Op aanwaaidagen is er geen vast programma maar kun je meer je eigen gang gaan: tot rust komen in de natuur, lezen, studeren, werken of je helpt een handje mee in de tuinen, inclusief lunch. Naast deze dagen willen wij educatieve workshops en maatwerk Heem Heidagen organiseren.

 

Wat Heem bijzonder maakt is haar focus op de organische en creatieve ontmoeting in plaats van de (theoretische) dialoog. Een ontmoeting is namelijk zoveel meer dan ‘alleen’ de dialoog, want wat gebeurt er voorbij de woorden? Hoe ontmoet je de ander en het andere naast de taal?

Samen zorgdragen voor de aarde helpt hierbij. Ondanks uiteenlopende levensbeschouwelijke oriëntaties maken gedeelde zorg(en) rondom ons leven, samenleven en overleven het mogelijk gedeelde waarden te ontdekken en ontzag voor de natuur te ervaren. Middels deze vorm van co- resistance wordt onze gemeenschappelijke grond heel concreet: het is de natuur die ons allemaal aan ons hart gaat en waar we bij Heem collectief zorg voor dragen door mee te werken aan het onderhoud van de (moes)tuinen van de Abdij.

Kunst reikt ons tevens een compleet andere vorm van ontmoeten aan. Het heeft de verruimende kracht letterlijk in te breken in onze functionele waarneming waardoor het ons anders naar elkaar en de wereld laat kijken. Door kunst zijn dingen mogelijk die niet voor mogelijk werden gehouden, ook binnen ontmoeting. Een interlevensbeschouwelijke poetry slam, de prachtigste Jiddische liederen door een live band, een theatrale monoloog over ‘ontscheppen’, bij Heem vind je het. Op termijn willen we tevens één keer per jaar een kunstenaarsresidentie opzetten met de nadruk op werk rondom (inter)levensbeschouwing.

Wie?

Heem is een initiatief van theatermaker en kunstenaar Sophie Mantel. Sophie groeide op in een gereformeerd gezin waar ze van kleins af aan gefascineerd was door dat wat er in de kerk gebeurde. Met haar stichting Het Andere Kijken maakt ze (kunst)projecten over de interlevensbeschouwelijke ontmoeting. Een sparringpartner vindt ze in hydroloog en theoloog Samira I. Ibrahim die zich voornamelijk bezighoud met wetenschappelijk onderzoek en zich via diverse projecten in zet voor het bouwen aan duurzame, inclusieve en weerbare gemeenschappen. 

Daarnaast komt Heem tot stand in nauwe samenwerking met de bewoners en vrijwilligers van de Sint-Adelbertabdij. Per 2022 wordt Heem inhoudelijk en financieel ondersteunt door het programma Space for Grace wat onderdeel is van fonds Porticus.

www.heemen.nl