De Kloostertuin in Boerdonk

Rini Weijers

Persoonlijke ervaringen

Bekijk video

De Kloostertuin in Boerdonk

Rini Weijers

Persoonlijke ervaringen

[origineel]

Het thema ‘groei’ associeer je al snel met landbouw, bloemen, planten en bomen. In het dorp Boerdonk (provincie Noord-Brabant) bestaat een fraaie plek waar het woord groei een letterlijke betekenis heeft gekregen want in Boerdonk heeft men een saai en verwaarloosd veld achter de kerk en het kerkhof om kunnen zetten in een weldadige kloostertuin die inmiddels haar nut in de waarste zin van het woord bewijst. Tuinarchitecte Tini Brugge ontwierp belangeloos een Kloostertuin die geïnspireerd moest zijn op het gedachtegoed van de Zusters Franciscanessen van Asten oftewel officieel de Zusters Franciscanessen van de Heilige Antonius van Padua. De tuin was tevens bedoeld als een dankjewel aan de zusters voor tientallen jaren aanwezigheid ten dienste van de gemeenschap van Boerdonk. Deze zustercongregatie, die in 1913 opgericht is door de pastoor van Schijndel uit Boerdonk, is tot 1976 nauw verbonden geweest met de Boerdonkse gemeenschap. De zusters hebben er een bescheiden klooster gehad en verzorgden onder andere het kleuteronderwijs. Het primaire doel van de congregatie was echter missiewerk, het liefst onder de allerarmsten. *

De meeste zusters werden uitgezonden naar Noorwegen, Congo, Aruba en Indonesië. In 2008 werd de regio Indonesië een zelfstandige congregatie en nog steeds komen Indonesische religieuzen van deze congregatie in de Kloostertuin in Boerdonk op bezoek en raken er onder de indruk van al het moois dat daar volgens de leefregels van Franciscus van Assisi en Antonius van Padua is gerealiseerd.

Wat maakt deze Kloostertuin dan zo bijzonder? Dat zijn de uitgangspunten die men gehanteerd heeft bij het ontwerp: respect voor de natuurlijke omgeving met een sterke verbinding tussen dorp, kerk, pastorie, processietuin, Corneliuskapel, de aansluiting op het kerkhof en de Hurkse bossen. Daarnaast is er veel aandacht voor de algemene kenmerken van een Kloostertuin: devotie, bezinning, stilte, moes-fruit-pluk- en kruidentuin.

Maar het belangrijkste aspect is de sociale cohesie die door deze Kloostertuin in Boerdonk verder gegroeid is want het onderhoud van deze Kloostertuin wordt iedere donderdagmiddag door een vaste groep vrijwilligers uitgevoerd.

Daarnaast zijn er regelmatig bijeenkomsten in de tuin, vaak rond de Corneliuskapel, zoals oogst-dank feesten of de dierenzegening op de feestdag van Franciscus/Werelddierendag.

Het ontwerp van de kloostertuin in Boerdonk

Clara van Assisi spoorde de buiten het klooster dienstdoende zusters aan, God te loven wanneer zij bloeiende en loofrijke bomen zouden zien en dat zij God voor alle dingen zouden loven bij het zien van mensen en van de andere schepselen.

De Kloostertuin van Boerdonk wordt door een beukenhaag omsloten en bestaat uit drie delen: een grasveld met padenpatroon volgens het Latijnse kruis, een boomgaard met 12 vruchtbomen (naar het aantal apostelen) en een gemeenschappelijke pluktuin. Op het grasveld staan twee kunstwerken van de plaatselijke kunstenaar Marc Smits: twee zusters uit metaal die staan voor devotie en een bovenproportionele stoel met een foto van de stichter ter gedachtenis.

Rondom de kloostertuin staan tot ca. 150 centimeter hoge beukenhagen om een sfeer van beslotenheid te scheppen. De hoofdpaden maken een kruisvorm zichtbaar binnen de ommegang, de zichtbaarheid van het kruis wordt versterkt door grind. In het midden van het kruis is een waterkunstwerk geplaatst dat herinnert aan de bron die vaak in kloostertuinen te vinden was. In het centrum van de paden wordt een cirkel gevuld met gele bloemen en groenblijvers omgeven door een buxusrand. De kleur van de gele bloemen is een verwijzing naar het Zonnelied van de H. Franciscus. In de tuin is door de leden van de Corneliusstichting en de groenvrijwilligers een Franciscusbeeld geplaatst dat geschonken is uit de nalatenschap van het moederhuis van de zusters Franciscanessen van Asten.

In de pluktuin worden vier gebogen borders worden gevuld met vaste planten en plukbloemen waaronder dahlia’s. De bloemen worden gebruikt ter versiering van de kerk en het gemeenschapshuis. De boomgaard is beplant met twaalf hoog- en halfhoogstam fruitbomen als verwijzing naar de twaalf apostelen. Rond de stammen wordt in de toekomst groen geplant als verwijzing naar de huidige groenvrijwilligers die ook wel ‘de groene apostelen’ worden genoemd. En er is een notenboom geplaatst ter nagedachtenis aan de Heilige Antonius van Padua. De biografen zeggen dat Antonius leed aan astma en waterzucht. Antonius genoot van de rust en de natuur, maar zijn kortademigheid en dorst kwelden hem voortdurend en ’s nachts lag hij woelend in zijn bed. Daarop liet een graaf in een notenboom een hut bouwen voor Antonius zodat hij daar wellicht meer lucht krijgen zou kunnen krijgen en meer rust zou kunnen vinden. Tenslotte is er een Maria-devotieplek gekomen, een beetje naar het voorbeeld van andere devotieplekken als bijvoorbeeld Mariagrotten, om tegemoet te komen aan de nog levende devotie voor de Heilige Maria. Bij de kapel worden waterbakken voor vogels geplaatst want vogels uit alle windstreken zijn er welkom.

Eens deed Franciscus van Assisi een verzoek aan broeder tuinman; ‘Broeder tuinman, wees zo goed om de tuin niet alleen te bewerken voor het kweken van eetbare gewassen, maar laat ook stroken grond vrij. Spit deze niet om opdat de struiken en bloemen daar hun eigen gang kunnen gaat, tot lof van de Schepper’.

* De informatie in dit artikel is grotendeels overgenomen uit Franciscusnieuws, Groei & Bloei

De kloostertuin Boerdonk mag verder groeien.

De Kloostertuin: https://inspiratie-tuinen.nl/boerdonk/

Franciscanessen van Asten: https://wierookwijwaterenworstenbrood.nl/ontdekken/verhalen/de-missiezusters-franciscanessen-van-de-h-antonius-van-padua